We wtorek, 28 października w Szkole Podstawowej nr 1 im. ppłka pil. Mariana Pisarka w Radzyminie, odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy upamiętniającej nauczycieli, uczniów i rodziców, którzy w czasie niemieckiej okupacji tworzyli sieć tajnego nauczania – jedną z najważniejszych form cywilnego oporu przeciwko totalitarnej przemocy.
W uroczystości wpisującej się w powiatowe obchody 86 rocznicy powołania Tajnej Organizacji Nauczycielskiej udział wzięli:
Członek Zarządu Powiatu Wołomińskiego Marta Rajchert, Naczelnik Wydziału Edukacji i Sportu Starostwa Powiatowego w Wołominie Halina Bonecka, Wiceburmistrz Radzymina Krzysztof Dobrzyniecki, Wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej Ewa Wnuk, Przewodnicząca Komisji Edukacji i Kultury Agnieszka Kordyzon, Radny Wiesław Solarz, Prezes Towarzystwa Przyjaciół Radzymina Jan Wnuk, Prezes Koła ŚZŻAK „Rajski Ptak” w Radzyminie Jerzy Berta, Pani Hanna Grzegorek – emerytowana nauczycielka, Pani Zofia Siankowska – emerytowana nauczycielka, Pani Henryka Rajchert – emerytowana nauczycielka, Pan Bogdan Roguski z rodziną, Pan Zygmunt Roguski z rodziną, Ks. Przemysław Misior, Przedstawiciel Oddziału Powiatowego ZNP w Wołominie Małgorzata Gumkowska-Murray oraz Dyrektorzy Szkół i Przedszkoli.
Wydarzenie swoją obecnością uświetniły Poczty Sztandarowe reprezentujące: I Liceum Ogólnokształcące PUL im. 111 Eskadry Myśliwskiej w Wołominie, Liceum Ogólnokształcące im. C. K. Norwida w Radzyminie, Zespół Szkół Techniczno-Zawodowych im. inż. Czesława Nowaka w Radzyminie, Branżową Szkołę I Stopnia im. kpt. Stefana Pogonowskiego w Radzyminie, Szkołę Podstawową nr 2 im. księżnej Eleonory Czartoryskiej w Radzyminie, Szkołę Podstawową nr 1 im. Marii Konopnickiej w Słupnie, Szkołę Podstawową nr 2 im. Michaliny Chełmońskiej-Szczepankowskiej w Słupnie, Szkołę Podstawową im. Prymasa Tysiąclecia w Nadmie, Szkołę Podstawową im. Armii Krajowej w Starych Załubicach, Zespół Szkolno-Przedszkolny im. Janiny Januszewskiej w Ciemnem.
Uroczystość poprowadziła p. Emilia Żmijewska-Łapińska. Ceremonię odsłonięcia pamiątkowej tablicy na dziedzińcu gmachu szkoły od strony ul. Batorego
zainaugurował symboliczny dzwonek i odśpiewanie Hymnu Państwowego. W strugach deszczu dokonano symbolicznego przecięcia wstęgi, poświęcenia oraz złożenia kwiatów.
Następnie zgromadzeni udali się na salę gimnastyczną, gdzie odbyła się dalsza część obchodów. Przedstawiono rys historyczny poświęcony tajnemu nauczaniu w Radzyminie i Powiecie Radzymińskim, a uczniowie oraz chór szkolny zaprezentowali krótki, aczkolwiek wzruszający program artystyczny. W imieniu Starosty Wołomińskiego Arkadiusza Werelicha okolicznościowy list odczytała Pani Naczelnik Halina Bonecka. W imieniu Prezesa Oddziału Powiatowego ZNP Wołomin Katarzyny Kadzidłowskiej głos zabrała p. Małgorzata Gumkowska-Murray, zaś w imieniu władz samorządowych Wiceprzewodnicząca Rady Miejskiej w Radzyminie p. Ewa Wnuk.
Na zakończenie uroczystości Dyrektor Szkoły p. Elżbieta Jeleń zaprosiła gości do wpisywania się do księgi pamiątkowej oraz na słodki poczęstunek.
Tajne nauczanie było ważnym elementem walki z okupantem, pozwalającym podtrzymać świadomość narodową i polską tożsamość. W Radzyminie tajne nauczanie odbywało się w ramach oporu przeciwko niemieckiej okupacji, a prowadzili je nauczyciele z przedwojennej, radzymińskiej oświaty: Zofia Jakubowska, Aniela Marczak, Stefan Doliński, Helena Kartasińska, Henryk Wiśniewski i Jadwiga Cypryńska. Lekcje, często prowadzone w domach prywatnych, miały na celu podtrzymanie polskiej kultury i edukacji na poziomie podstawowym i średnim. Oprócz podstawowych przedmiotów, takich jak matematyka, polski, historia czy geografia mocny nacisk kładziono na wychowanie patriotyczne. Według relacji Zofii Jakubowskiej „tajne nauczanie zorganizowane było w poszczególnych klasach pod pozorem lekcji zajęć praktycznych i rysunków w klasach starszych w formie pogadanek z geografii i historii Polski. Lekcje odbywały się częściowo także w prywatnych mieszkaniach nauczycieli i rodziców, gdzie można było swobodniej ćwiczyć na przechowywanych tam mapach czy innych pomocach naukowych. Warunki nauczania były ciężkie. Trzeba było stale czuwać i maskować komplety z obawy przed wykryciem, szczególnie te, które były prowadzone na szczeblu średnim ze starszą młodzieżą. Odbywały się one w domach i mieszkaniach prywatnych, a także u nauczycieli, m.in. u Ireny Śliwczyńskiej i Zofii Jakubowskiej. Nawet volksdeutschów uczyłam języka polskiego, historii i geografii Polski, bo innych przedmiotów uczyli się w szkole niemieckiej“.
Tajne nauczanie w Radzyminie prowadzono w szkołach powszechnych nr 1 i nr 2 oraz na wspomnianym komplecie gimnazjalnym. Ostatnim akordem tajnego nauczania należy uznać dzień 17 maja 1945 roku, kiedy „Komisja Weryfikacyjna” przy Inspektoracie Szkolnym w Radzyminie, działająca na zasadzie zarządzenia Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego, po rozpatrzeniu dokumentów z tajnych kompletów postanowiła wszystkim uczniom wydać zaświadczenia szkolne, zaopatrzone okrągłą pieczęcią i podpisami członków Komisji Weryfikacyjnej”.
Oddając cześć Tym, którzy w najciemniejszych latach II wojny światowej nie porzucili światła wiedzy, wolności i ducha narodowego dodajmy, że fundatorem pamiątkowej tablicy upamiętniającej 86. rocznicę powołania Tajnej Organizacji Nauczycielskiej jest Związek Nauczycielstwa Polskiego Oddział Powiatowy Wołomin.
/opr. G.J.; R.L.;
foto: SP nr 1; Uczestnicy/
SONY DSC
